Hoe bepaal je de juiste vluchtroute in jouw pand?
Bij brand in een gebouw moet iedereen snel en veilig kunnen vluchten. Daarom schrijft het Bouwbesluit voor dat ieder gebouw voldoende veilige vluchtroutes moet hebben. Afhankelijk van de omvang en complexiteit van een gebouw, kan dit een ‘gewone vluchtroute’ zijn, een ‘beschermde vluchtroute', een ‘extra beschermde vluchtroute' of zelfs een ‘veiligheidsvluchtroute'. Welke vluchtroute je wanneer nodig hebt en waar je daarnaast nog op moet letten bij het bepalen van een vluchtroute in je gebouw, legt John Pieterse van ´Ken uw vluchtweg' uit.
Dertig seconden om buiten te raken ...
“Bij het bepalen van een veilige vlucht- of ontruimingsroute, kijk je altijd eerst naar hoe een gebouw is ingericht”, vertelt John. “Bij brand moet men altijd binnen 30 seconden in een veilig gebied kunnen zijn. Hierbij wordt er onder andere van uitgegaan dat een gezond persoon ongeveer 1 meter per seconde kan afleggen en dat ‘buiten het gebouw’ veilig gebied is. Maar hier wordt het al lastig, want hoe groter het gebouw is, hoe moeilijker het wordt om binnen die dertig seconden buiten te staan. En niet in ieder gebouw is iedereen even gezond en mobiel. Denk aan ziekenhuizen en zorginstellingen.”
Waar vuur is, is rook
“Bovendien gaat het bij brand niet alleen om het vuur dat een gevaar vormt”, vervolgt John. “Ook de rookontwikkeling die vaak met brand gepaard gaat, kan zorgen voor des oriëntering en paniek bij mensen. Je schrikt, en in een reflex haal je adem, dan adem je de rook juist in en raak je nog meer in paniek. In zo’n geval is het best lastig om nog binnen die dertig seconden het gebouw te verlaten langs de juiste vluchtroute.”
Tijd creëren is het belangrijkst bij brand
“Als er - ondanks alle voorzorgsmaatregelen - toch brand uitbreekt in je gebouw, dan is het zaak om ‘tijd te creëren’ omdat dit vaak levensreddend is”, benadrukt John. “Zo vallen bijvoorbeeld de brandwerende deuren in de brandscheiding automatisch dicht bij een brandmelding. Hierdoor kan bijvoorbeeld personeel in ziekenhuizen patiënten ‘horizontaal’ - dus met bed en al - naar een aangrenzende ruimte brengen. Deze ruimte (brandcompartiment) heeft ook weer een scheiding van brandwerende deuren. Op deze manier creëer je verschillende brandwerende compartimenten die ieder tot dertig of zelfs zestig minuten brand kunnen tegenhouden. Zo win je tijd om patiënten veilig via de speciaal hiervoor bedoelde noodtrappenhuizen naar beneden en verder naar buiten te vervoeren.”
Hoeveel mensen mogen er eigenlijk tegelijk een trappenhuis in?
“Stel je voor; je hebt een gebouw met zes verdiepingen waar meer dan honderd mensen werken. Als je dan bij brand het hele gebouw in een keer wilt kunnen ontruimen moet je wel een plan hebben liggen. Anders breekt er paniek uit in de trappenhuizen die als vluchtweg dienen. Hier loopt het verkeer namelijk vast omdat mensen in paniek allemaal tegelijk via het trappenhuis de verdieping willen verlaten. In zo’n geval is het verstandig om eerst een capaciteitsberekening te laten maken. Technisch en organisatorisch kun je er dan voor kiezen om gefaseerd te ontruimen in plaats van in een keer totaal te ontruimen. Bouwkundig zou je bijvoorbeeld een extra portaal kunnen laten maken voor je noodtrappenhuis dat afgesloten en brandveilig is. Zodat de BHV/hulpverleners en de brandweer voldoende tijd hebben om iedereen veilig naar buiten te begeleiden.”
En hoe pak je het aan met mensen die niet goed ter been zijn?
“Dit is anders bij mensen die minder goed ter been of bed gebonden zijn, zoals in ziekenhuizen en zorginstellingen”, vervolgt John. “Hoe ga je je vluchtroute en ontruiming dan organiseren? Vragen die je jezelf hierbij moet stellen zijn: 'hoe ziet mijn ontruimings- en BHV-organisatie eruit? Heb ik voldoende en capabele mensen en vrijwilligers die bij een ontruiming de helpende hand kunnen bieden om mensen in veiligheid te brengen?' Met name in zorginstellingen is het van levensbelang om voldoende en goed werkende brandwerende compartimenten te hebben. Als je deze informatie goed in kaart gebracht hebt, kun je gaan bepalen wat voor jouw pand de beste vluchtroute is.”
Ontruimen: niet alleen bij brand
“Ik hoor regelmatig van beheerders: ‘Ja, maar ik heb toch brand- en rookmelders?’ En dat klopt, maar ontruimen gebeurt niet alleen bij brand. Het kan ook nodig zijn als er een gaslek is of bij instortingsgevaar door overbelasting van hemelwater, of bij een terreuraanslag. In principe is het de taak van de architect, de bouwkundigen en de installatietechnici om al deze aspecten mee te nemen in het ontwerp van een pand. Bij oudere gebouwen stond de veiligheid van de mens niet altijd centraal. Gelukkig wordt hier in nieuwe ontwerpen voor gebouwen wel rekening mee gehouden en ligt de nadruk op hoe je mensen veilig naar buiten kunt krijgen bij onraad.”
Driehoek van succes
“Bij het omgaan met onraad draait het altijd om de driehoek: Bouwkunde, Installatie en Organisatie. Ook hierbij geldt dat de zwakste schakel de sterkte van de gehele keten bepaalt. Vooral het goed op orde hebben van je BHV-organisatie is belangrijk. Hoe groot of klein je bedrijf ook is. Weet wat je gaat doen bij brand. Hou dus regelmatig een ontruimingsoefening, laat de brandalarmen ontruimingsinstallatie afgaan en laat de brandwerende deuren dicht vallen. En kijk of alles werkt zoals het zou moeten werken. Richt je BHV-organisatie goed in en wijs ook ontruimers aan die er bij brand voor moeten zorgen dat mensen veilig naar buiten geleid worden. En train medewerkers in het kunnen vinden en volgen van de aangewezen vluchtroutes. Ook nieuwe medewerkers. Want het is gebleken dat mensen in paniek niet altijd het noodtrappenhuis weten te vinden maar juist kiezen voor hun ‘normale’ route. Die is immers bekend. Helaas is dit vaak niet de veiligste en snelste route naar veiligheid. Er zijn dus heel wat zaken waar je als facilitair manager op moet letten en die je regelmatig moet oefenen en controleren.”
Samenvattend: waar moet een Facilitair Manager op letten als het gaat om brandveiligheid?
- Is mijn brandmeldinstallatie op orde?
- Zijn de brandscheidingen en vluchtroutes nog ‘open’?
- Doet de noodverlichting het zodat de aanduidingen voor de vluchtroutes goed zichtbaar zijn?
Meer weten over brandpreventie?
In deel II van deze blog over vluchtwegen en ontruiming gaat John Pieterse dieper in op de verschillende soorten routes en de wettelijke eisen die het Bouwbesluit hier aan stelt. Houdt onze blogs dus in de gaten als dit u interesseert. Wij zijn Pneuman.
> Blijf op de hoogte van Tips!
